„Jak się żyje w mieszkaniu, za które zapłaciłem?” — pytanie dziadka podzieliło kolację na dwie części: ja liczyłem drobne, moja siostra upiła łyk z kubka ze złotym rankiem, moja matka milczała — następnego ranka Buick zatrzymał się przed budynkiem z czerwonej cegły i zamek musiał otworzyć…

Pierwszym kłamstwem, jakie sobie wmówiłem na temat pieniędzy, było to, że zachowują się, jeśli ty się zachowujesz. Układasz rachunki, składasz paragony, żyjesz z promocji, kuponów i autobusu zamiast samochodu, a dolary zostaną. Nie zostają. Wyślizgują się. Zawsze znajdą grawitację. W tygodniu, w którym mam kolację, zostały mi ćwierćdolarówki w starym słoiku po ogórkach i cienka koperta z
napisem „CZYNSZ” napisanym drukowanymi literami.

Wtedy dziadek zadaje pytanie i słoik równie dobrze może eksplodować.

Siedzimy przy jego stole w jadalni, niedzielny wieczór, światło ostre na krysztale, pieczeń stygnie pod stalową pokrywką. Śmiechy, brzęk, pogawędki – zwykła orkiestra, która powstrzymuje rodziny przed powiedzeniem sobie tego, co ważne. Siedzę między kuzynem, który nigdy nie pamięta mojego imienia, a ścianą oprawionych zdjęć: ukończenia szkoły, śluby, wakacje, na które nie zostałem zaproszony. Moja mama uśmiecha się ostrożnie. Moja siostra, Madison, powoli obraca kieliszek na nóżce, obserwując wirujący kieliszek, jakby krył w sobie tajemnice.

Dziadek odchrząkuje. Jak zawsze, stoi na czele, z dłońmi płasko ułożonymi, laską opartą o krzesło. „Nora” – mówi. „Jak tam mieszkanie, które ci kupiłem?”

Pokój się zatrzymuje.

Odkładam widelec, bo ręka mi się trzęsie. „Jakie mieszkanie?” Mój głos brzmi źle w moich ustach.

Jego wzrok wędruje na moją matkę – Carol – a potem z powrotem. „Klonowa Aleja” – mówi. „Dałem ci pieniądze, żebyś nie musiała się ledwo utrzymać”.

Madison unosi usta. Nie próbuje tego ukryć. Uśmieszek gości na jej twarzy, jakby płaciła czynsz.

„Odkładam ćwiartki na czynsz” – mówię. „Pracuję na dwa etaty”. Zdania, którego nigdy nie planowałam wypowiedzieć na głos, bo czuję się, jakbym rozbierała się publicznie.

Dłoń dziadka zaciska się wokół niczego. Ścięgna są widoczne. „Nie wiedziałaś” – mówi, po czym odwraca głowę. „Carol?”

„Tato” – mówi szybko mama. „Proszę. Jemy”.

Madison kaszle lekko w serwetkę, teatralnie. „Może Nora lubi to miejsce, w którym jest” – mówi. „Zawsze była mało wymagająca”.

Patrzę na talerz, żeby uspokoić atmosferę. Zielona fasolka rozmywa się. Gorąco wspina się po karku.

„Odpowiedz mi” – mówi dziadek, stukając raz palcem w stół. „Gdzie się podziały te pieniądze?”

Moja mama odkłada widelec bardzo delikatnie, jakby delikatność mogła kontrolować fakty. „Madison właśnie skończyła studia” – mówi. „Potrzebowała stabilizacji. Nora jest twarda. Daje radę”.

Coś we mnie gasi światło i włącza zasilanie awaryjne. „Zarządzaj” – mówię. „Jak zrezygnuj z kolacji. Jak z obserwuj termostat i załóż drugą parę skarpetek. Jak z powiedz właścicielowi, że rachunek jest już w drodze, kiedy rachunku nie ma”. Mój głos pozostaje spokojny, bo mam w tym dużo praktyki. „Oddałeś jej mieszkanie, za które zapłaciłeś pieniędzmi przeznaczonymi dla mnie”.

Dziadek unosi laskę i kładzie ją mocno na podłodze. Żyrandol drży. „Niewiarygodne” – mówi. Słowo to brzmi jak młotek sędziego. „Zabrałeś jedną córkę, żeby rozpieszczać drugą”.

Madison ani drgnęła. „Mieszkam tam” – mówi. „To działa. Nora ma się dobrze”.

Patrzę na dłoń dziadka, bo patrząc na Madison, dom mógłby stanąć w płomieniach. Jego kostki są białe.

Chyba nie tutaj. Nie w ten sposób.

Kiedy talerze zostają sprzątnięte, rozmowa toczy się swoim torem. Żart za głośny, śmiech zbyt kruchy, kawa nalana do filiżanek, które smakują jak pogrzeb. Wychodzę tak szybko, jak tylko mogę.

Na ganku powietrze jest tak zimne, że aż szczypie. Siedzę w płaszczu, z rękami w kieszeniach, gdy słyszę stukot trzciny o drewno. Dziadek kroczy obok mnie, a światło lampy na ganku wyżłobiło bruzdę w jego pomarszczonej twarzy.

„Nie wiedziałeś” – mówi. Nie pyta.

„Nie” – mówię, a słowo trzeszczy. „Myślałam, że tak to już jest z ludźmi takimi jak ja. Pracujesz, obywasz się bez, zarabiasz na życie oszczędnością”. Następne słowa coś w sobie niosą. „Nie wiedziałam, że dała Madison to, co ty dałeś mnie”.

„Nigdy nie mów »ludzie tacy jak ja«, jakbyś był na samym dole listy przebojów” – mówi. „Jesteś mój. I nie pozwolę, żeby tak zostało”.

Drzwi za nami się otwierają. Madison pochyla się w futrynie, oświetlona od tyłu, opierając ramię o framugę, jakby to była fotografia, którą zaraz wrzuci do sieci. „Dziadku” – mówi rozbawiona, jak stary pies warczący na grzmoty. „Nie róbmy z tego sceny. Nora jest przyzwyczajona do małych przestrzeni. Ona jest… prosta”.

Gorąco uderza. Odwracam się. „Proste?”

Kręci kosmykiem włosów i wzrusza ramionami. „Mama inwestuje w zwycięzców”.

Trzcina łamie się. „Dość” – mówi dziadek. „Jutro. Aleja Klonowa. Wejdziemy. Jeśli nazwisko Nory nie będzie w papierach, ja to naprawię. Wszyscy usłyszą, co ty i twoja matka zrobiliście”.

„Nie zrobiłbyś tego” – mówi Madison, ale jej usta drżą.

„Spróbuj”, powiedział.

Nie śpię. Nie do końca. Kaloryfer syczy; sąsiadka odsuwa krzesło; gdzieś syrena wyje i cichnie. Leżę na plecach i obserwuję cień łączący sufit ze ścianą. Myślę o rachunkach. Myślę o zamkach. Myślę o drzwiach, które się nie blokują.

O 8:57 rano Buick stoi na krawężniku z włączonym silnikiem. Zamykam mieszkanie dwa razy, bo tak robię. Na siedzeniu pasażera dziadek prowadzi obiema rękami, bez radia. W powietrzu unosi się zapach mięty wintergreen i starej skóry.

Maple Avenue wygląda jak z broszury. Czysta cegła. Białe okiennice. Schludne skrzynki okienne. Taki hol, gdzie dywan mówi „witamy” i to znaczy, że to prawda. Przez duże okno od frontu, aksamitna sofa, a na niej Madison, z kubkiem w złotym rondlu w dłoni.

Dziadek otwiera drzwi do budynku. Jego laska stuka o kafelki. Madison podnosi wzrok i zastyga w bezruchu, niczym mała przerwa w gładkiej powierzchni.

„Co tu robisz?” zapytała.

„Przyszedłem zobaczyć mieszkanie, za które zapłaciłem” – mówi. „To przeznaczone dla Nory”.

„Nie możesz tego teraz po prostu zmienić” – mówi, unosząc brodę. „Mama mi to dała”.

Wchodzę, żeby się nie trząść. Rozglądam się raz – podłoga, dywan, lampa rzucająca na sufit wzór przypominający koronkę. „Patrzcie na nas” – mówię.

„To powinno być moje” – dodaję cicho. „Podczas gdy ja liczyłam resztę, ty zapalałeś świece”.

Madison przewraca oczami. „Przeżyłeś. Nic ci nie jest”.

Dziadek nie podnosi głosu. Nie musi. „Zabrałeś jej bezpieczeństwo i nosiłeś je jak futro”. Ponownie stuka laską. „Już koniec”.

Drzwi trzaskają w korytarzu i moja matka pojawia się jak sygnał. Płaszcz, torebka, wyraz twarzy mówiący, że zamierza kontrolować sytuację. „Tato” – mówi. „O co w tym wszystkim chodzi? Powinniśmy o tym porozmawiać na osobności”.

„Zajmowaliśmy się prywatyzacją” – mówi. „Przez trzy lata. Prywatyzacja przerodziła się w kradzież”.